آرمن ساروخانیان

 

عزیمت بازیکنان ایرانی به فوتبال اروپا در اواخر دهه 70 یک اتفاق بزرگ بود. چند سال پیش از آن چنین انتقالی به یک مأموریت غیرممکن شباهت داشت و مثلاً وقتی شایعه علاقه مارسی به مجید نامجومطلق بعد از بازی بین‌قاره‌ای بین ایران و الجزایر مطرح شد، کسی آن را خیلی جدی نگرفت. با این حال تغییر قوانین فوتبال اروپا و برچیده شدن محدودیت جذب بازیکنان اروپایی فضای تازه‌ای برای بازیکنان سایر قاره‌ها به وجود آورد که پای‌شان به بهشت فوتبال جهان باز شود.

دایی، باقری و مهدوی‌کیا، نسل اول لژیونرهای ایرانی به بوندس‌لیگا رفتند. بعد از آن نکونام عازم لالیگا شد، آندو بازی در لیگ برتر انگلیس را تجربه کرد و رحمان رضایی با مهاجمان لیگ ایتالیا من تو من شد. به‌تدریج لیگ‌های بلژیک، اتریش و یونان هم به دست ایرانی‌ها فتح شد. این روزها بازی در اروپا برای بازیکنان ایرانی تقریباً عادی شده و حدود 40 لژیونر داریم که اکثراً در قاره سبز توپ می‌زنند، ولی حضورشان در پنج لیگ معتبر اروپا کمرنگ شده. رسانه‌ها و کارشناسان برای این تغییر رویه دلایل مختلفی مطرح می‌کنند، ولی نمی‌توان غیبت ایرانی‌ها در این لیگ‌ها را نشانه افت کیفی فوتبال ایران دانست و موارد غیرفنی از جمله پارامترهای اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی هم در آن دخیل هستند. شرایط بوندس‌لیگا که مقصد اصلی بازیکنان ایرانی بود متحول شده و باشگاه‌های آلمانی ترجیح می‌دهند به آکادمی‌های‌شان تکیه کنند. این جرقه بعد از ناکامی آلمان در جام‌جهانی 1998 زده شد که آنها تصمیم گرفتند از فوتبال اسپانیا الگوبرداری کنند. درهای لیگ فرانسه هم به دلایل مشابه همچنان روی ایرانی‌ها بسته است. لوشامپیونا را لیگ استعدادها می‌نامند و آکادمی‌های فرانسوی آنقدر بازیکن می‌سازند که یکی از منابع اصلی تغذیه لیگ‌های اروپایی محسوب می‌شوند.

باشگاه‌های اسپانیایی و ایتالیایی به غیر از چند موردی که نام بردیم دیگر سراغ بازیکنان ایرانی را نگرفتند، ولی ماجرا بیشتر به قطع بودن کانال‌های ارتباطی برمی‌گردد. در لیگ برتر رقابت سرسام‌آوری وجود دارد، با این حال جهانبخش و قدوس در این سال‌ها نمایندگان ایران در پریمیرلیگ بودند.

آزمون و طارمی، ستارگان نسل فعلی پتانسیل بازی در پنج لیگ معتبر اروپا را دارند، ولی ترجیح داده‌اند در زنیت و پورتو بازی می‌کنند؛ تیم‌هایی که حضور ثابتی در لیگ قهرمانان دارند و کیفیت‌شان دست‌کمی از تیم‌های لیگ‌های پنج‌گانه ندارد.

حضور در این پنج لیگ که استانداردهای فنی و حرفه‌ای بالایی دارند دشوار است، ولی راه برای بازیکنان ایرانی هنوز بسته نشده و ممکن است در آینده نزدیک دوباره آنها را در این ویترین‌های پرزرق و برق ببینیم.