گزارش
جاناتان ویلسن
یوفا قانون گل زده در خانه حریف را برای مسابقات باشگاهی‌اش لغو کرد. این تغییری است که مدت‌ها پیش باید انجام می‌شد.
فوتبال چیست؟ آیا هدفش سرگرم کردن مردم است؟ آیا هدفش پول درآوردن است؟ یا اینکه پیش از هر چیزی، یک ورزش است؟ اینها پرسش‌هایی بنیادین هستند و نحوه پاسخ به آنها، نشان می‌دهد که به پرسش‌های متعدد دیگر، چه جوابی داده می‌شود.
بعد از اینکه یوفا اعلام کرد قانون گل زده در خانه حریف را برمی‌دارد، همانطور که پیش‌بینی می‌شد، برخی شاکی شدند. فوتبال ذاتاً ورزشی محافظه‌کار است. طرفداران از تغییر متنفر هستند. همچنین منطقی است که آنها نسبت به هر کاری که یوفا انجام می‌دهد شک داشته باشند.
بحث بر سر گل زده در خانه حریف سال‌هاست که ادامه دارد. آنهایی که از این قانون بدشان می‌آمد، می‌گفتند: چه فرقی می‌کند که چه زمانی و کجا گل زده باشید؟ مگر همه گل‌ها برابر نیستند؟ اما بحث بر سر موافقت با این قانون در دو دسته قرار می‌گیرد. این قانون باعث افزایش هیجان می‌شد و به تیم‌هایی که در خانه حریفان بازی می‌کردند، انگیزه می‌داد که حمله کنند. به این ترتیب فوتبال بازتر و جذاب‌تر می‌شد و این قانون مانع آن می‌شد که تیم‌ها عقب بنشینند و صبر کنند تا وقت بگذرد.
قانون گل زده در خانه حریف می‌تواند تنش فوق‌العاده‌ای در برخی دقایق مسابقه ایجاد کند. با این قانون، گاهی یک گل می‌تواند نتیجه را از پیروزی به شکست تبدیل کند؛ در این حالت حالت تساوی دور زده می‌شود. شاید این جذاب باشد، هرچند که در بسیاری از دیدارهای برگشت، یک گل زده زودهنگام در خانه حریف، می‌توانست کار تیم میزبان را عملاً تمام کند اما آیا این قانون منصفانه است؟ در مرحله نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان در سال 2019، آژاکس که در خانه تاتنهام با نتیجه یک بر صفر پیروز شده بود، در بازی برگشت به تساوی دو- دو رسیده بود. آنها داشتند به فینال می‌رسیدند که ناگهان لوکاس مورا از تاتنهام در دقیقه ششم وقت تلف‌شده گل زد و آژاکس حذف شد. این در حالی بود که آنها به اندازه حریف گل زده بودند. دراماتیک و سرگرم‌کننده بود اما آیا منصفانه هم بود؟ احتمالاً نه. اگر بر این باورید که فوتبال برای سرگرم کردن افراد است، با این قانون احتمالاً مشکلی ندارید اما از نظر ورزشی، به هیچ وجه نمی‌توان گفت که تاتنهام در دو بازی رفت و برگشت برتر از آژاکس بود و شایسته رسیدن به فینال. اگر فقط بحث سرگرم‌کننده بودن باشد، کارهای بسیار دیگری می‌توان انجام داد.
این ادعاها هم وجود دارد که حذف این قانون باعث دفاعی‌تر شدن فوتبال می‌شود و تیم‌هایی که در خانه حریف بازی می‌کنند، حالا عقب می‌نشینند و دفاع می‌کنند. دو پاسخ برای این موضوع وجود دارد. اول اینکه آیا این روزها دیده‌اید که تیم‌های بزرگ بازی دفاعی انجام دهند؟ آنها حاکم لیگ‌های کشورشان هستند و ترجیح می‌دهند پرس را از بالا انجام دهند. به این ترتیب عملاً غیرممکن است که تیم‌های بزرگ بخواهند به عقب بروند و فقط دفاع کنند.
اما مسأله دوم این است که چرا می‌گویند قانون گل زده در خانه حریف باعث می‌شود تیم‌هایی که میهمان هستند تهاجمی‌تر باشند؟ جام باشگاه‌های اروپا 12 فصل برگزار شد و بعد از آن بود که قانون گل زده در خانه حریف آمد. در آن دوران، تیم‌های میهمان در 33درصد بازی‌ها نتوانسته بودند گل بزنند. در 12 فصل بعد از اجرای این قانون، تیم‌های میزبان در 45درصد دیدارها نتوانستند گل بزنند. درست است که عوامل دیگری هم نقش داشته‌اند. فوتبال در اواخر دهه 1960 و در دهه 1970 تدافعی‌تر شده بود اما این را نمی‌توان گفت که قانون گل زده در خانه حریف، باعث توسعه تاکتیکی فوتبال شده باشد. در واقع، شاید هم کار تیم‌های میهمان سخت‌تر شد، چرا که تیم‌های میزبان تشویق می‌شدند دفاع کنند!
ما البته داریم درباره فوتبال در سال‌های 1955 تا 1979 صحبت می‌کنیم، چرا که این تنها داده‌هایی است که پیش از این قانون در اختیار داریم. فوتبال از آن هنگام بسیار تغییر کرده است اما در سال‌های اخیر، یک نمونه هم رخ داد: لیگ MLS قانون گل زده در خانه حریف را از سال 2014 در پلی‌آف‌هایش اجرا کرد. هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این کار تفاوتی را ایجاد کرده باشد.
اما چرا تفاوت ایجاد شود؟ فوتبال نسبت به سال‌های آغازین جام باشگاه‌های اروپا فرق کرده است. در آن هنگام، رفتن به خانه حریفان به معنای سفری سخت بود، جایی که تیم‌ها وارد دنیایی می‌شدند که برایشان ناآشنا و اغلب خصمانه بود. سفر کردن حالا بسیار راحت‌تر شده، شرایط استانداردتر شده و جو هم سالم‌تر گشته است. از فصل 66-1965 جام برندگان جام اروپا بود که قانون گل زده در خانه حریف معرفی شد. در آن هنگام، تنها 16درصد بازی‌ها را تیم‌های میهمان می‌بردند اما در چند فصل اخیر پیش از کووید-19، این عدد دوبرابر شده بود.
تحقیقی در تایمز لندن نشان می‌دهد که تا سال 1980، تیم‌های میزبان در مسابقات یوفا به صورت میانگین 06/1 گل بیشتر از حریف می‌زدند. تا سال 2000، این عدد به 77/0 گل رسید. تا سال 2018، این اختلاف تنها 51/0 گل شد. بازی در خانه حریفان دیگر مشکل بزرگی نیست.
شرایطی که باعث وضع این قانون شد، دیگر برقرار نیست. منصفانه نیست که ارزش برخی گل‌ها را بیشتر بدانیم. این قانون هرگز به هدفش هم نرسید. مسأله این است که چرا یوفا زودتر دست به لغو آن نزد.
منبع: SI