قسمت اول - در تهران تردد با دوچرخه در مسیرهای طولانی غیرممکن به نظر می‌رسد اما با فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب، می‌تواند بهترین گزینه در مسیرهای کوتاه باشد؛ به‌ویژه اگر سفرهای ترکیبی برگزیده شود.

سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران با همکاری برخی نهادها و شرکت‌های دولتی و خصوصی، به منظور کنترل آلودگی و ترافیک پایتخت، در راستای ایجاد فرهنگ‌سازی مناسب برای استفاده از دوچرخه، به عنوان وسیله نقلیه کارآمد در بین شهروندان قدم‌هایی برداشته است اما با وجود تلاش‌هایی که در جهت تدوین و اجرای سند توسعه دوچرخه‌سواری شهر تهران در سال‌های اخیر صورت گرفته است، به نظر می‌رسد استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه در پایتخت، هنوز در بین عموم مردم همه‌گیر نشده است. این مسأله نیازمند یک آسیب‌شناسی است اینکه چرا دوچرخه‌سواری در شهر تهران مورد اقبال واقع نشده و چه راهکارهایی برای ترغیب شهروندان تهرانی به این مدل حمل و نقل وجود دارد.

 

آیا برای تردد با دوچرخه باید گواهینامه گرفت؟

قوانین مربوط به دوچرخه‌سواری در اکثر کشورهای جهان، به شکلی دقیق و کارشناسی‌شده تدوین شده است. در ایران برای نخستین بار در دوره پهلوی اول، قوانین موسوم به «نظام‌نامه سیر و حرکت دوچرخه‌های پایی در شهر و حومه» در ۲۰ ماده تدوین و تصویب شد. طبق این نظام‌نامه، هر شخصی برای استفاده از دوچرخه ابتدا باید به نظمیه مراجعه می‌کرد و پس از گذراندن امتحانات لازم، تصدیق می‌گرفت. امروزه صدور گواهینامه برای راندن دوچرخه معنایی ندارد اما استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه، نیازمند قوانین و حقوق تعیین‌شده است. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در همین راستا صورت گرفته است، صدور مجوز فعالیت پلیس دوچرخه‌سوار از سوی سازمان راهنمایی و رانندگی ناجاست.

 

آیا مسیرهای مناسبی وجود دارد؟

یکی از مهم‌ترین اهداف سند توسعه دوچرخه‌سواری در شهر تهران، ایجاد شبکه‌ای گسترده از مسیرهای مشخص‌شده در جهت سهولت تردد با دوچرخه است. نتایج کمی به دست آمده از سند توسعه دوچرخه‌سواری شهر تهران حاکی از آن است که شهر تهران به حدود ۹۰۰ کیلومتر مسیر دوچرخه نیازمند است که از این مقدار ایجاد ۵۵۰ کیلومتر تا سال ۱۴۰۱ به عنوان هدف قرار داده شده، تحقق بخشیدن به این چشم‌انداز، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و صرف زمان است، البته تاکنون اقداماتی در جهت پیشبرد اهداف تعیین‌شده انجام شده است.

شهر تهران به حدود ۹۰۰ کیلومتر مسیر دوچرخه نیازمند است که از این مقدار ایجاد ۵۵۰ کیلومتر تا سال ۱۴۰۱ به عنوان هدف قرار داده و نزدیک به ۲۳۰ کیلومتر مسیر مشخص برای تردد دوچرخه‌ها ایجاد شده است. این مسیرهای خط‌کشی‌شده تاکنون در مسیرهای خیابان آزادی، خیابان کریم‌خان، خیابان شریعتی، خیابان مطهری، خیابان بهار شیراز، خیابان بهشتی و خیابان پیروزی دیده می‌شود. همچنین برخی از مناطق، از جمله شهرک اکباتان و مناطق ۷ و ۱۵ شهر تهران، برای تردد دوچرخه‌ها ایمن‌سازی شده است. طبق طرح‌های مصوب‌شده از سوی شهرداری تهران، این مسیرها هر روز در حال گسترش است. از دیگر برنامه‌های پیش رو، بازیابی مسیرهایی است که باعث سهولت در انجام سفرهای درون‌شهری می‌شود.